|
Là người chưa từng
học tập và giảng dạy ở Khối Phổ thông chuyên Toán-Tin, Trường Đại học Khoa học
Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, nhưng tôi có may mắn được nhiều năm tiếp xúc
với các thày cô trong Khối như một đồng nghiệp và phụ huynh học sinh của Khối.
Nhân kỷ niệm 40 năm thành lập Khối, tôi xin có đôi điều tâm sự với các thày cô,
các bạn đồng nghiệp và các em học sinh thân yêu.
Ra đời trong khói
lửa chiến tranh, lớp chuyên Toán Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội mà ngày nay là
Khối Trung học Phổ thông Chuyên Toán-Tin, Trường ĐHKHTN, ĐHQGHN là mô hình thành
công nhất của nước ta trong việc phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu
Toán học, Tin học tạo nguồn đào tạo những cán bộ khoa học, công nghệ, quản lý
tài năng cho Tổ quốc.
Ngày nay mọi người
đều biết rằng, để đuổi kịp các nước tiên tiến trên thế giới, để sánh vai với các
cường quốc năm châu, dân tộc Việt Nam phải biết đi tắt đón đầu trong mọi lĩnh
vực, đặc biệt là khoa học và công nghệ. Muốn vậy, chúng ta phải có một chính
sách đúng đắn trong việc phát hiện, bồi dưỡng và sử dụng nhân tài, làm nòng cốt
cho cuộc cách mạng khoa học, công nghệ. Trong cuộc cách mạng này, vai trò của
Toán học, Tin học, Công nghệ và khoa học quản lý là vô cùng to lớn. Người ta
đang dần thay thế những thử nghiệm tốn kém, nguy hiểm bằng kỹ thuật mô phỏng số,
sử dụng các công cụ Toán học và Tin học. Như vậy vai trò của Toán học, Tin học
trong tương lai không hề suy giảm mà ngược lại ngày càng được nâng cao. Nhiều
nhà tuyển dụng nước ngoài sang Việt Nam chỉ quan tâm đến trình độ tiếng Anh và
Toán học của các thí sinh dự tuyển.
Do vậy, thật đáng
kinh ngạc khi cách đây 40 năm, trong lúc cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc
Mỹ đang diễn ra vô cùng ác liệt, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã thấy được tầm quan
trọng của Toán học cũng như sự cần thiết phải chuẩn bị lực lượng khoa học kỹ
thuật tài năng cho công cuộc tái thiết đất nước, đã sáng suốt ra quyết định
thành lập lớp phổ thông chuyên Toán đầu tiên trong cả nước.
Từ đó đến nay, Khối
Phổ thông Chuyên Toán-Tin đã đạt được nhiều thành tích to lớn xứng đáng với lòng
mong mỏi của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Thành công của Khối được nhiều nước
trong khu vực quan tâm. Nhiều đoàn giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục đã đến
thăm quan, học hỏi kinh nghiệm của Khối. Họ rất ngạc nhiên khi thấy cơ sở vật
chất của Trường ĐHKHTN nói chung và của Khối chuyên nói riêng, còn rất thiếu
thốn nhưng chúng ta lại sở hữu một vốn quý mà nhiều nước trong khu vực không có
được, đó là đội ngũ thày giỏi và học sinh rất thông minh. Một tờ báo lớn của
Thái Lan đã viết “... Ngày nay học sinh Việt Nam giỏi hơn học sinh chúng ta,
hàng hoá Việt Nam
cạnh tranh với hàng hoá chúng ta, Việt Nam
dám thuê những cầu thủ hay nhất của Thái Lan, thì ngày mai thế nào, không nói
mọi người cũng rõ...”.
Với tiếng tăm nổi
trội, Khối có ưu thế hơn so với các trường chuyên khác trong việc tuyển chọn học
sinh có năng khiếu Toán, Tin trong cả nước. Bằng những cuộc tuyển lựa, kiểm tra
tiếp theo, Khối đã chọn ra những học sinh xuất sắc để chuẩn bị cho những cuộc
thi đỉnh cao trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, khâu bồi duỡng, đào tạo học sinh
năng khiếu mới là khâu then chốt, khẳng định đẳng cấp của một trường chuyên.
Chương trình đào tạo của Khối một mặt phải phủ chương trình đào tạo do Bộ Giáo
dục và Đào tạo ban hành, mặt khác phải bao gồm những chuyên đề nhằm phân loại,
hệ thống hoá kiến thức và cung cấp cho học sinh những công cụ hữu hiệu để giải
các bài toán khó. Qua các chuyên đề này, học sinh được cung cấp những kiến thức
mới, nhưng quan trọng hơn, được rèn luyện t duy logic, tư duy thuật toán
và khả năng tự học cao.
Được sự chỉ đạo sát
sao của lãnh đạo Trường ĐHKHTN và sự quan tâm giúp đỡ của tập thể Khoa
Toán-Cơ-Tin học, các thày cô trong Khối đã thực hiện hàng loạt biện pháp chuyên
môn nghiệp vụ mà nhiều trường chuyên không thực hiện được. Trước hết, giáo viên
của Khối đã không ngừng học tập, nâng cao trình độ chuyên môn. Nhiều ngời đã học
xong chương trình thạc sĩ và có 4 cán bộ đã bảo vệ luận án tiến sĩ.
Khối duy trì trong
nhiều năm một seminar khoa học thu hút được nhiều cán bộ giáo viên trong và
ngoài ĐHQGHN tham dự.
Đổi mới phương pháp
giảng dạy cũng như cải tiến giáo trình là những vấn đề sống còn của Khối. Như
trên đã nói, các chuyên đề của Khối cung cấp cho học sinh những kỹ năng quan
trọng để họ tiếp thu các kiến thức mới. Nhiều học sinh đã có khả năng tự đọc
những giáo trình đại học về giải tích, đại số, lý thuyết số và những chuyên khảo
về phương trình sai phân, bất đẳng thức, phương trình hàm, tổ hợp, lý thuyết đồ
thị, vv... Không ít học sinh của Khối đã sáng tác được những bài toán khó và đưa
lên mạng thách đố các bạn trong nước và quốc tế.
Bộ sách giáo khoa
nhiều tập do các thày, cô trong Khối viết được lưu hành rộng rãi trong cả nước.
Chương trình đào tạo bậc thạc sĩ “Phương pháp Toán sơ cấp” được hình thành từ
những bài giảng của các thày cô trong Trường ĐHKHTN. Được phép của Bộ GD-ĐT, Nhà
trường đã tiến hành đào tạo thử nghiệm chương trình này. Chương trình đào tạo
thạc sĩ “Phương pháp Toán sơ cấp” đã được các giáo viên phổ thông nhiệt liệt
hưởng ứng. Hiện nay, một số trường đại học đã được Bộ cho phép đào tạo thạc sĩ
chuyên ngành này.
Nhìn lại chặng đường
40 năm đã qua, chúng ta tự hào về những thành tích mà Khối đã đạt được nhưng
không tránh khỏi lo lắng về sự hụt hẫng của đội ngũ giáo viên chuyên. Những thày
thuộc thế hệ sáng lập Khối như thày Phan Đức Chính, Lê Đình Thịnh, Phạm Văn
Điều, vv...đã nghỉ hưu, có thày đã mất. Đến nay, một loạt thày, cô khác thuộc
thế hệ thứ hai cũng đã đến tuổi nghỉ hưu để lại một khoảng trống về nhân sự cho
Khối. Chúng ta đã mạnh dạn đưa một số cựu học sinh của Khối, tốt nghiệp đại học
loại giỏi trở về tham gia giảng dạy. Tuy nhiên, những cán bộ trẻ này sau một
thời gian công tác lại được cử đi học sau đại học ở nước ngoài. Khối rất cần
những cựu học sinh đã thành đạt quay về tham gia giảng dạy học sinh năng khiếu.
Chúng ta hy vọng
trong tương lai, với một cơ chế tổ chức hợp lý hơn, Khối THPT chuyên Toán-Tin,
Trường ĐHKHTN, ĐHQGHN một điểm sáng của nền giáo dục nước nhà, sẽ đạt nhiều
thành tích to lớn hơn nữa, xứng đáng với vinh dự là một đơn vị nhỏ nhưng được
đích thân Thủ tớng Chính phủ ra sắc lệnh thành lập.
Phạm Kỳ Anh
anhpk@vnu.edu.vn
|
